ΣΑΗΕΝΤΟΛΟΓΙΑ
ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

Ακριβώς όπως ο σύγχρονος ακαδημαϊκός ορισμός της θρησκείας έχει θεωρήσει ότι είναι αναγκαίο να διευρύνει τον ορισμό του, ώστε να συμπεριλάβει τύπους θρησκευτικών τρόπων συμπεριφοράς, πρακτικών και πίστεων που ξεπερνούν τα όρια των δυτικών μονοθεϊστικών παραδόσεων, έτσι και στην κατανόηση της «λατρείας», σύγχρονοι ακαδημαϊκοί ορισμοί έπρεπε να κινηθούν πέρα από το δυτικό περιβάλλον και να συμπεριλάβουν τις πρακτικές των ανατολικών παραδόσεων θρησκευτικής και πνευματικής ζωής.

Από ιστορική και παγκόσμια άποψη, ο μελετητής των θρησκειών συναντά ευρείας κλίμακας «λατρευτικές συμπεριφορές και δράσεις». Οι κοσμικές θρησκευτικές παραδόσεις των γηγενών ρύθμισαν τις λατρευτικές τους δραστηριότητες στους κοσμικούς ρυθμούς της φύσης και του Δημιουργού. Κατ’ ουσίαν, σε κάθε πράξη της κοινότητας –από το κυνήγι στη γεωργία, από τη γέννηση στον θάνατο– προηγούνταν πνευματική ή λατρευτική δραστηριότητα. Στις ιστορικές θρησκευτικές παραδόσεις της Δύσης η προσευχή και η τελετουργία ήταν κεντρικές πράξεις της λατρευτικής κοινότητας. Εδώ, η λατρεία ποικίλλει από την υπενθύμιση του Αλλάχ με τις πέντε καθημερινές πράξεις προσευχής, με την αναθύμηση του Συμβολαίου με τον Γιαχβέ στις ιερές μέρες και την ανύψωση του «Σώματος του Ιησού» στις ημερήσιες συγκεντρώσεις στη ρωμαιοκαθολική πίστη. Στις παραδόσεις της Ανατολής η λατρεία μπορεί να είναι η πράξη του σιωπηρού διαλογισμού ενός γιόγκι στην απομόνωση των Ιμαλαΐων ή η επαναλαμβανόμενη ψαλμωδία των χωρίς ρούχα τζαϊνιστών μπροστά στην εικόνα μιας «συνειδητοποιημένης ψυχής» ή οι περίπλοκες σιντοϊστικές τελετουργίες στην παρουσία των «Κάμι», τα οποία είναι παρόντα σε κάθε σταγόνα νερού ή φύλλο σε ένα δένδρο ή οι εβδομαδιαίας διάρκειας «ψαλμωδίες και προσευχές» από τους θιβετιανούς βουδιστές, οι οποίοι απορρίπτουν την ιδέα ενός Δημιουργού θεού. Η λατρεία, γενικά, γίνεται αντιληπτή, από σύγχρονους μελετητές των θρησκειών, ως θρησκευτικές πράξεις που διευκολύνουν την επικοινωνία, ή την ευθυγράμμιση, με το αόρατο Ιερό. Εάν το δούμε παγκόσμια και ιστορικά, περιλαμβάνει μια ευρεία κλίμακα δράσης και τρόπων συμπεριφοράς.

Μέσα στην Εκκλησία της Σαηεντολογίας βρίσκουμε μια ευρεία κλίμακα λατρευτικών δραστηριοτήτων, πράξεις σχεδιασμένες να διευκολύνουν την επικοινωνία με το Ιερό και την ευθυγράμμιση με αυτό. Τη βρίσκουμε στη δραστηριότητα του ώντιτίνγκ τους (που περιγράφηκε παραπάνω) και στην εκπαίδευσή τους. Το ώντιτινγκ είναι η πρακτική που μετακινεί κάποιον από «πρηκλήαρ» σε «Κλήαρ» και πέρα απ’ αυτό, είναι ο τρόπος που έχει η Σαηεντολογία να διευκολύνει την επίγνωση κάποιου ως ένα αθάνατο πνευματικό ον, τον θήταν, αυτή τη μη ορατή διάσταση που αποτελεί το αντικείμενο της θρησκευτικής ζωής. Αλλά εξίσου σημαντική στη Σαηεντολογία είναι η πρακτική της εκπαίδευσης. Στο ώντιτινγκ ο άνθρωπος γίνεται ελεύθερος και μέσω της εκπαίδευσης παραμένει ελεύθερος, και μαθαίνει «να πραγματοποιεί τον σκοπό της βελτίωσης των καταστάσεων στη ζωή».

Όπως ήδη επισημάναμε, οι μορφές της λατρείας μέσα σε μια δεδομένη θρησκευτική παράδοση εναρμονίζονται με την εμπειρία τους στο τι είναι ιερό ή απόλυτο (ή και τα δύο). Για τη Σαηεντολογία, η εκπαίδευση είναι η δραστηριότητα η οποία κάνει κάποιον ικανό να μεταβεί μέσα από τα Οκτώ Δυναμικά προς το Όγδοο Δυναμικό, το Άπειρο. Η εκπαίδευση δεν είναι ούτε τυχαία ούτε απλή «μάθηση» στη Σαηεντολογία. Είναι περισσότερο μια μετάβαση μέσω μιας ακριβούς ακολουθίας –με την προσωπική ταχύτητα του καθενός και σύμφωνα με ένα «φύλο προόδου»– ώστε να αποκτήσει ουσιώδη γνώση και την ικανότητα να εφαρμόσει αυτή τη γνώση στην καθημερινή ζωή. Υπάρχει μια ποικιλία από εκπαιδευτικά μαθήματα που παρέχονται στη Σαηεντολογία, που ξεκινούν από εισαγωγικά μέχρι αυτά που περιέχουν «γνώση σχετικά με τις απόλυτες δυνατότητες του θήταν».

Περισσότερο οικείες μορφές θρησκευτικής λατρείας μπορούμε να βρούμε στις κοινές τελετουργίες που λαμβάνουν χώρα όταν οι Σαηεντολόγοι συγκεντρώνονται για τελετουργικά και καθιερωμένες τελετές. Η βιβλιογραφία της Σαηεντολογίας περιέχει τελετουργικά και τελετουργίες που σημαίνουν τα κύρια γεγονότα στον κύκλο της ζωής: τη γέννηση, την ονοματοδοσία, τον γάμο και τον θάνατο. Αυτές οι ιεροτελεστίες και οι τελετουργίες συνδέουν αυτά τα γεγονότα της ζωής με τα ιερά βάθη της ζωής, όπως γίνεται αντιληπτή από την κοινότητα της Σαηεντολογίας. (Δείτε το Η Θρησκεία της Σαηεντολογίας, του Λ. Ρον Χάμπαρντ, Λονδίνο 1974, για περιγραφές μερικών απ’ αυτά τα τελετουργικά και τελετουργίες.) Αυτές οι τελετουργίες της Σαηεντολογίας για τον κύκλο της ζωής συναντούν τις αντίστοιχες τελετουργίες σε οποιαδήποτε άλλη θρησκευτική παράδοση. Τέτοιες τελετουργίες θεσπίζουν την πεποίθηση ότι η ανθρώπινη ζωή είναι συνδεδεμένη με μη ορατές, πνευματικές διαστάσεις που πρέπει να αναγνωριστούν και να γίνουν αποδεκτές, εάν σκοπός της ανθρώπινης ζωής είναι η επίτευξη της ολοκλήρωσης και εκπλήρωσής της.

Οι πράξεις της λατρείας μπορεί να γίνουν ατομικά ή από κοινού. Αυτό είναι πιθανόν περισσότερο προφανές σε σχέση με την προσευχή, αλλά είναι επίσης αληθινό σε σχέση με τις διαλογιστικές πράξεις και πνευματικές εξασκήσεις. Είτε μιλάμε για κάποιον Σούφι που προσεύχεται μόνος είτε παρέα με άλλους σε ένα περιστροφικό χορό προσευχής, κάποιος συμμετέχει σε λατρευτική δραστηριότητα. Είτε πρόκειται για έναν βουδιστή μόνο του στην πλαγιά βυθισμένο σε διαλογισμό ή παρέα με άλλους σε ψαλμωδία μιας σούτρα, κάποιος πραγματοποιεί πράξεις λατρείας.

Στη Σαηεντολογία, όπως στις παραδόσεις συνειδητοποίησης της Ανατολής, κεντρική είναι η ατομική προσπάθεια. Αυτή η διαδικασία συνειδητοποίησης ή μετάβασης προς την πλήρη πνευματική ελευθερία περιλαμβάνει ώντιτινγκ και εκπαίδευση μέσα στη Σαηεντολογία.

Στη Σαηεντολογία κάποιος έχει την εμπειρία και της ατομικής και της κοινής πράξης της λατρείας. Αλλά στη Σαηεντολογία, όπως στις παραδόσεις συνειδητοποίησης της Ανατολής, κεντρική είναι η ατομική προσπάθεια. Αυτή η διαδικασία συνειδητοποίησης ή μετάβασης προς την πλήρη πνευματική ελευθερία περιλαμβάνει ώντιτινγκ και εκπαίδευση μέσα στη Σαηεντολογία. Η αναλογία είναι η σχέση «γκουρού-μαθητή» μέσα στις ανατολικές παραδόσεις. Στη σχέση «γκουρού-μαθητή» οι βασικές αρχές της λατρείας είναι εσωτερικές πράξεις οι οποίες διευκολύνουν, στον Ινδουισμό, τη μετάβαση προς τη συνειδητοποίηση του άτμαν, της ψυχής, η οποία είναι επίσης το Απόλυτο. Αυτές οι εσωτερικές μεταβάσεις μπορεί να συνδεθούν με συγκεκριμένες εξωτερικές πράξεις, όπως οι θέσεις της γιόγκα ή οι τεχνικές αναπνοών ή ακόμα συγκεκριμένες εσωτερικές πράξεις, όπως η φαντασίωση μιας εικόνας. Αυτές οι εσωτερικές πνευματικές μεταβάσεις μπορούν να εκτυλίσσονται σε μικρότερες ή μεγαλύτερες χρονικές περιόδους και αποτελούν τμήμα της λατρευτικής δραστηριότητας των πιστών. Σε πολλές ανατολικές παραδόσεις οι ασκητικές και στοχαστικές πράξεις της εκπαίδευσης και της εξάσκησης ενός ατόμου για ανάπτυξη της πνευματικής ζωής μπορούν να εκτυλίσσονται για πολλούς μήνες ή χρόνια ή σε αναγκαία απομόνωση από τη στιγμή που έχουν δοθεί οι κατευθύνσεις από τον δάσκαλο. Αν και η πρακτική διεξάγεται σε απομόνωση, συνδέεται ακόμη με τη ζωή μιας κοινότητας μέσω κοινών πεποιθήσεων, δοξασιών και κοινών πράξεων. Στη Σαηεντολογία αυτό είναι το σωστό πλαίσιο για το ώντιτινγκ και την εκπαίδευση όπου η σχέση μεταξύ του θρησκευτικού συμβούλου και του νέου μέλους είναι καθοριστική. Ξανά, η αναλογία είναι εκεί, με τον πνευματικό καθοδηγητή στις χριστιανικές μοναστικές παραδόσεις, τον πάστορα στις προτεσταντικές παραδόσεις, τον γκουρού στις ινδουιστικές παραδόσεις, τον Λάμα στις θιβετιανές βουδιστικές παραδόσεις.

Στη Σαηεντολογία αυτές οι εσωτερικές και πνευματικές πράξεις συσχετισμένες με το ώντιτινγκ και την εκπαίδευση για τη διευκόλυνση του ξεδιπλώματος της πνευματικής φύσης κάποιου συνδέονται επίσης με την ανάπτυξη στη θρησκευτική γνώση και μάθηση. Στο πλαίσιο της Σαηεντολογίας αυτό σημαίνει κυρίως τη μελέτη των γραπτών και ηχογραφημένων διαλέξεων του Λ. Ρον Χάμπαρντ επί της Διανοητικής και της Σαηεντολογίας. (Αλλά συμπεριλαμβάνει επίσης τα μαθήματα τα οποία έφτιαξε και τα κινηματογραφικά έργα που έγραψε και σκηνοθέτησε.) Και πάλι, αυτή η σύνδεση της πνευματικής πρακτικής και της μελέτης των γραφών βρίσκεται διά μέσου της παράδοσης. Ο κλασικός ινδουιστής γιόγκι, παρομοίως, εφαρμόζει την ασκητική του και διαβάζει τις Βέδες του. Ο ευσεβής μουσουλμάνος διαβάζει το Κοράνι και τηρεί τον μήνα της ημερήσιας νηστείας. Αυτές οι δραστηριότητες έχει παρατηρηθεί ότι ενισχύουν τον καθένα στο πνευματικό μονοπάτι.

Συμπέρασμα: Υπό το φως αυτής της ανάλυσης της πρακτικής και δραστηριότητας της Σαηεντολογίας, συμπεραίνω ότι η Σαηεντολογία περιλαμβάνει πράγματι λατρευτική δραστηριότητα, όπως η λατρεία είναι αντιληπτή στη σύγχρονη μελέτη των θρησκειών, στα μέρη λατρείας τους. Οι δραστηριότητες των Σαηεντολόγων στα μέρη λατρείας τους εμπίπτουν στην κλίμακα μοντέλων και πρακτικών που έχουν βρεθεί μέσα στη θρησκευτική ζωή του ανθρωπίνου είδους.

Μ. Darrol Bryant
26 Σεπτεμβρίου 1994