Η δομή του πνευματικού μηνύματος προκύπτει από ένα σύμπλεγμα θεμάτων. Το μήνυμα απευθύνεται προσωπικά σε κάθε άτομο, και σε κάθε τυπικά χαρακτηρισμένο στάδιο του μονοπατιού −της Γέφυρας− τα θέματα του μηνύματος βρίσκουν ένα νέο βάθος και μια νέα πληρότητα.
Η πρακτική των μελών των θρησκευτικών ταγμάτων θεωρεί ως δεδομένο τον εντατικό στοχασμό πάνω σε μεμονωμένα θέματα που έχουν ειδικό μήνυμα. Κάποια χριστιανικά τάγματα ασκούν εντατικό διαλογισμό πάνω σε βασικά γεγονότα από τη ζωή του Ιησού Χριστού. Ο σκοπός του διαλογισμού πάνω σε δύο ξεχωριστά θέματα και επεισόδια από τα πάθη του Χριστού είναι εσωτερική μεταμόρφωση και κάθαρση του ατόμου που διαλογίζεται και θέτει τον εαυτό του στα χέρια του Χριστού. Μια ανάλογη προσωπική πρακτική υπάρχει σε κάποια τάγματα των Σούφι. Μπορώ να σας δώσω παραδείγματα από πολλές θρησκευτικές κουλτούρες. Μια συνήθης προϋπόθεση, που καθιστά εφικτή την ύπαρξη ενός μονοπατιού που οδηγεί στην εσωτερική αποκάθαρση και μεταμόρφωση, είναι η ειδική θεματική δομή του πνευματικού μηνύματος.
Θα ξεχωρίσουμε δύο θέματα που είναι χαρακτηριστικά του πνευματικού μηνύματος της Σαηεντολογίας.
III.I. Η Πτωση του Ανθρωπου, η Επιγνωση της Πτωσης (η Καταστροφη), η Αυτο-μεταμορφωση: Το Προσωπικο Ταξιδι ενος Ηρωα
Η πτώση του ανθρώπου θεωρείται ως παγκόσμια καταστροφή που έκανε το άτομο να ξεχάσει τον αληθινά ισχυρό και άπειρο εαυτό. Ο απείρως γερός και δυνατός εαυτός που είχε δημιουργήσει τον χώρο και τον χρόνο κατέληξε να εξαρτάται από τις δικές του δημιουργίες. Το κεντρικό θέμα, το οποίο διαφέρει πολύ στο πνευματικό μήνυμα της Σαηεντολογίας, είναι: «Ο δημιουργός που έχει υποδουλωθεί από τις δικές του δημιουργίες και έχει χάσει την ελευθερία του». Η επίγνωση αυτής της απώλειας είναι ταυτόχρονα το πρώτο βήμα για την απελευθέρωση. Από εδώ προκύπτει η αναγκαιότητα της επίγνωσης όλων των καταστροφών τις οποίες έχουν βιώσει οι άνθρωποι κατά τη διάρκεια εκατομμυρίων ετών ύπαρξής τους. Η προϋπόθεση να κατανοήσουν ότι υπήρξαν επί εκατομμύρια χρόνια είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό.
Το δεύτερο χαρακτηριστικό του θέματος της πτώσης-επίγνωσης-απελευθέρωσης είναι η ηρωική εικόνα στο μήνυμα της Σαηεντολογίας. Ηρωικό θέμα σημαίνει ότι η έρευνα για τον νέο ισχυρό και αιώνιο εαυτό είναι πρώτα απ’ όλα αποτέλεσμα των προσωπικών προσπαθειών του ατόμου που ακολουθεί το μονοπάτι − που διασχίζει τη Γέφυρα. Αρχικά και κατά βάση, ο άνθρωπος είναι βασικά καλός − αυτή είναι μια από τις βασικές αρχές του πιστεύω της Σαηεντολογίας. Θα πρέπει να τονιστεί για χάρη της σύγκρισης ότι αυτή η ξεκάθαρη θέση είναι τελείως αντίθετη με το χριστιανικό μήνυμα, το οποίο επιμένει ότι η καταστροφή και οι αμαρτίες είναι στη φύση του ανθρώπου από την αρχή και ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης με ανθρώπινες προσπάθειες. (Ας θυμηθούμε το επίσημο θρησκευτικό δόγμα: Όσο αδύνατον είναι να αλλάξει τις κηλίδες της η λεοπάρδαλη κι όσο αδύνατον είναι να ισιώσει ένα στραβό δέντρο, τόσο αδύνατον είναι να απαλλαγεί κανείς από το προπατορικό αμάρτημα και τη διεστραμμένη του φύση με οποιεσδήποτε ανθρώπινες προσπάθειες.) Το να θεωρεί κανείς τον άνθρωπο ήρωα, η πίστη ότι ο άνθρωπος είναι καλός αρχικά και ότι μπορεί με τη βοήθεια των δικών του προσπαθειών και με την ανθρώπινη βοήθεια από δασκάλους και την ειδική πρακτική να επανέλθει στην αρχική του κατάσταση ισχύος, αυτό στον Χριστιανισμό πάντοτε το θεωρούσαν παγανισμό. Χωρίς να εισερχόμαστε σε μια λεπτομερή συζήτηση για τις διαφορές ανάμεσα στο μήνυμα του Χριστιανισμού και της Σαηεντολογίας, θα πρέπει, ωστόσο, να δοθεί προσοχή σ’ αυτή τη συγκεκριμένη απόκλιση ως μια από τις πηγές δυσκολίας της διάδοσης του μηνύματος της Σαηεντολογίας σε πολιτισμούς όπου ήδη επικρατεί ο Χριστιανισμός.
Όσον αφορά όμως την παρούσα ανάλυση, η σύγκριση είναι σημαντική προκειμένου να τονιστούν τα ακόλουθα: η πτώση, η επίγνωση της πτώσης και η απελευθέρωση θεωρούνται ως προσωπικό ταξίδι του ήρωα που διασχίζει τη Γέφυρα προς την πλήρη προσωπική απελευθέρωση. Η μακροχρόνια πρακτική που οδηγεί στην επίγνωση της μεγάλης διάρκειας της προσωπικής ύπαρξης (και της ανάκλησης του εαυτού) επί εκατομμύρια χρόνια και το προσωπικό μονοπάτι (ταξίδι) του ήρωα είναι αντίθετα με το προσωπικό ταξίδι και τη συνειδητοποίηση του εαυτού, πράγματα που δίνονται στο μήνυμα του Χριστιανισμού. Τα θέματα του μηνύματος της Σαηεντολογίας συνειδητοποιούνται κατά τη διάρκεια της θρησκευτικής υπηρεσίας η οποία επίσης έχει μια θεματική δομή.
ΙΙΙ.ΙΙ. Εξομολογηση, Κατανοηση του Εαυτου, Σωτηρια:
Το Μονοπατι της Θρησκευτικης Υπηρεσιας
Για τη Σαηεντολογία, όπως και για κάθε ισχυρή θρησκευτική κουλτούρα και για κάθε θρησκευτικό τάγμα, το κήρυγμα είναι ένα σημαντικό στοιχείο της θρησκευτικής υπηρεσίας. Παρ’ όλα αυτά, δε βρίσκουμε στη Σαηεντολογία τον προσηλυτισμό που είναι χαρακτηριστικό πολλών παραδοσιακών θρησκειών. Αντίθετα, η Σαηεντολογία είναι μια από τις λίγες θρησκείες που επιτρέπει στους οπαδούς της να ακολουθούν μια άλλη θρησκεία. Η Σαηεντολογία, όμως, είναι μια ολοκληρωμένη θρησκεία και τα μέλη της ασκούν τη Σαηεντολογία, αποκλείοντας κάθε άλλη θρησκεία. Κάποια άτομα διατηρούν την ιδιότητα μέλους μιας άλλης θρησκείας, κυρίως για οικογενειακούς, κοινωνικούς ή πολιτιστικούς λόγους. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η εξομολόγηση −η μαρτυρία των προσωπικών εμπειριών− είναι χαρακτηριστικό μιας υπηρεσίας της Σαηεντολογίας, όταν αυτή απευθύνεται στον εξωτερικό κόσμο, σε συνδυασμό με τη συνεχή έμφαση στις ορθολογικές πλευρές της προσωπικής εμπειρίας.
Αντίθετα, η Σαηεντολογία είναι μια από τις λίγες θρησκείες που επιτρέπει στους οπαδούς της να ακολουθούν μια άλλη θρησκεία. Η Σαηεντολογία, όμως, είναι μια ολοκληρωμένη θρησκεία και τα μέλη της ασκούν τη Σαηεντολογία, αποκλείοντας κάθε άλλη θρησκεία.
Η ορθολογικότητα της ομολογίας προϋποθέτει μια τεχνική κατανόησης του εαυτού που έχει αναπτυχθεί με λεπτομέρεια και, το πιο σημαντικό, εφαρμόζεται: κατανόηση του εαυτού ως άτομο που έχει προσωπική εμπειρία του πεπρωμένου του ως κάτι που συνεχίζεται για εκατομμύρια χρόνια και κατανόηση του εαυτού ως ενός αιώνιου και παντοδύναμου εαυτού.
Η εξομολόγηση και η κατανόηση του εαυτού επιφέρουν τη σωτηρία. Η σωτηρία είναι κατανοητή ως μια σταθερή επίγνωση της αληθινής φύσης του ατόμου και η απομάκρυνση όλων των εσωτερικών πνευματικών εμποδίων (των εγγράμμων) που μπλοκάρουν τη σωστή επίγνωση του παντοδύναμου και αιώνιου εαυτού, π.χ., σωτηρία είναι να έχει επίγνωση κανείς και να ανακαλύπτει την πνευματική του ταυτότητα.
Η δομή του πνευματικού μηνύματος οποιασδήποτε θρησκευτικής κουλτούρας διορθώνει την κατανόηση μόνο στο πλαίσιο της κατανόησης του Απόλυτου. Αυτό μας φέρνει στο θέμα της αναζωπύρωσης της έννοιας του Απόλυτου, το οποίο είναι χαρακτηριστικό της Σαηεντολογίας.
