Ξεκινώντας στα μέσα αυτού του αιώνα, οι δυτικές κοινωνίες έχουν παρατηρήσει ένα ανανεωμένο ενδιαφέρον στη διαφοροποίηση των εκφράσεων θρησκευτικών φαινομένων. Τέτοιο ενδιαφέρον οφείλεται:
- στην άνοδο ή ανάπτυξη νέων θρησκειών, ειδικά στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (όπως η Διεθνής Κοινωνία για τη Συνειδητοποίηση του Κρίσνα, η Εκκλησία της Σαηεντολογίας, η Αποστολή του Θεϊκού Φωτός)·
- στην επέκταση σε νέες γεωγραφικές περιοχές θρησκειών που έχουν ήδη εγκαθιδρυθεί σε άλλες περιοχές (όπως μερικές ανατολικές θρησκείες στην Αμερική και στην Ευρώπη, ο Πεντηκοστιανισμός, η Εκκλησία του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών και των Μαρτύρων του Ιεχωβά από τις Ηνωμένες Πολιτείες στη Νότια Αμερική και Ευρώπη· η Σαντηρία από την Κούβα στις Ηνωμένες Πολιτείες και χώρες της Κεντρικής Αμερικής και η Ουμπουντού από τη Βραζιλία στην Ουρουγουάη, Παραγουάη, Αργεντινή, Χιλή και σε μικρότερη έκταση στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη)·
- στις «αναζωπυρώσεις» των εγκαθιδρυμένων θρησκειών (όπως στις χαρισματικές αναμορφώσεις του Ευαγγελισμού και του Καθολικισμού, στην ανάπτυξη των πνευματιστικών καθολικών ομάδων κ.λπ.) και
- στην άνοδο μιας ποικιλόμορφης, αποκεντρωμένης πνευματικής υποκουλτούρας (που αποτελείται από αυτό στο οποίο έχει δοθεί το όνομα Νέα Εποχή).
Το ενδιαφέρον για θρησκευτική διαφοροποίηση επανέφερε παλιές συζητήσεις εντός των κοινωνικών επιστημών με αποτέλεσμα να έχουμε πιο ακριβείς ορισμούς στα θρησκευτικά φαινόμενα. Ξεχωριστές ομάδες κοινωνικών επιστημόνων επέλεξαν διαφορετικούς τύπους ορισμών οι οποίοι αντιστοιχούν συχνά στα άμεσα θεωρητικά ενδιαφέροντά τους.
Αυτοί οι διαφορετικοί τύποι ορισμών περιλαμβάνουν:
Ουσιαστικούς ορισμούς θρησκείας που επιχειρούν να χαρακτηρίσουν «από μέσα» ή με όρους ενδογενούς σημασίας·
Συγκριτικούς ορισμούς θρησκείας που την προσεγγίζουν με διάκριση από άλλα συστήματα εννοιών·
Λειτουργικούς ορισμούς θρησκείας που τη χαρακτηρίζουν με όρους των συνεπειών της πάνω σε άλλες σφαίρες κοινωνικής και προσωπικής ζωής·
Αναλυτικούς ορισμούς θρησκείας που τη χαρακτηρίζουν με τις ξεχωριστές μορφές που περιλαμβάνουν τα θρησκευτικά φαινόμενα και
Εκ των έσω ορισμούς θρησκείας που θεωρούν θρησκευτικά εκείνα τα φαινόμενα τα οποία τα μέλη της κοινότητάς της ή των ιδρυμάτων της τα θεωρούν θρησκευτικά.
Από την άποψη των κοινωνικών επιστημών, η εργασία για να επιβεβαιωθεί εάν ορισμένες πεποιθήσεις και πρακτικές αποτελούν μια θρησκεία απαιτεί ότι ένα άτομο λαμβάνει υπόψη τη διαφοροποίηση των ορισμών της θρησκείας στην τρέχουσα συζήτηση σ’ αυτούς τους τομείς.
Στις επόμενες σελίδες σκοπεύουμε να προσδιορίσουμε εάν η Σαηεντολογία συνιστά μια θρησκεία, λαμβάνοντας υπόψη τους διαφοροποιημένους ορισμούς της θρησκείας με τους οποίους αυτός ο όρος χαρακτηρίζεται προς το παρόν από τις κοινωνικές επιστήμες.
